مراتعی که با بازگشت یونجه جان می گیرند/ کاشت یونجه سازگار با آب و هوای استان مرکزی

به گزارش خبرنگار مهر،  یونجه از زمان‌های بسیار قدیم در ایران کشت می‌شده است و در حال حاضر نیز یونجه در مناطق مرکزی و جنوبی به مقدار بسیار زیاد کشت می‌شود، زنبور عسل گل یونجه را دوست دارد و از آن شهد زیادی به دست می‌آورد و تبدیل به عسل می‌کند، پرورش این گیاه در قدیم برای تهیه علوفه چهارپایان بوده ولی در حال حاضر به علت دارا بودن مواد مغذی به مصرف غذایی نیز می‌رسد، ضمن اینکه کاشت یونجه در مراتع باعث جلوگیری از تخریب مراتع نیز می شود.

کوهستان دارای مراتع بسیاری است و باید گونه های گیاهی متناسب با آب و هوای کوهستانی در آن کشت شوند تا ضمن تامین علوفه دام ها از فواید دیگری نظیر دارا بودن توجیه اقتصادی، مقاوم به سرما و خشکی و مصرف کم آب نیز بهره مند باشند.

یونجه گیاهی است علفی و چند ساله که ارتفاع آن تا یک متر نیز می‌رسد برگ های آن دارای سه برگچه شامل برگچه‌های نوک تیز، سبز رنگ و بیضی شکل می باشد، گل های یونجه به شکل سبز و به رنگ بنفش تیره یا آبی روشن است میوه یونجه مانند صدف بوده و دانه داخل میوه مانند لوبیا ولی کوچکتر از آن می باشد، همچنین باید گفت که  یونجه سرشار از ویتامین‌های مختلف نیز می باشد.

یونجه ریشه ای بسیار عمیق دارد و ریشه آن تا سه متر به داخل زمین نفوذ می‌کند؛ بنابراین منبع ویتامین‌ها و مواد معدنی است که از خاک می‌گیرد.

استان مرکزی از جمله استان هایی است که به سبب کوهستانی بودن دارای مراتع بسیاری است که باید گونه های گیاهی متناسب با آب و هوای کوهستانی در آن کشت شوند تا ضمن تامین علوفه دام ها از فواید دیگری نظیر دارا بودن توجیه اقتصادی، مقاوم به سرما و خشکی و مصرف کم آب نیز بهره مند باشند.

اداره کل منابع طبیعی و آبخیز داری استان مرکزی برای احیای مراتع این استان یونجه را که از دیرباز در این مراتع کشت می شده و امروزه به دلایل گوناگونی کشت آن در مراتع یا از بین رفته و یا بسیار کم شده را برای احیای مراتع استان در نظر گرفته است.

کاشت یونجه در استان مرکزی مناسب تر از سایر گونه های گیاهی

عملیات اصلاح و احیاء مراتع از طریق دیمزارهای کم بازده و پرشیب به مراتع دست کاشت یکی از پروژه های اجرا شده توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی است که در مناطق مستعد استان نظیر مراتع روستای کاروانسرا می تواند ضمن حفاظت آب و خاک و کنترل فرسایش و رسوب، دارای تولید علوفه از 800 تا 1500 کیلوگرم در هکتار باشد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: با توجه به اهداف، شرایط و ویژگی های اکولوژیکی و زراعی مناطق، کاشت یونجه برای اصلاح و احیاء مراتع مناسب تر از سایر گونه های گیاهی خواهد بود.

یوسف یوسفی افزود: یونجه دارای ویژگی هایی نظیر دائمی بودن، مقاوم به خشکی و سرما و آفات زراعی بودن، برخورداری از کمیت و کیفیت علوفه بیشتر، سیستم ریشه ای عمیق تر و گسترده تر، قدرت تولید بذر بیشتر، طول دوره رویش طولانی تر و مقاوم به چرا می باشد.

وی ادامه داد: با توجه به ویژگی های گونه هایی که برای کاشت در دیمزارهای کم بازده و پرشیب که ممکن است به صورت خالص یا ترکیبی از چند گونه مورد استفاده قرار گیرند و از آنجائی که گونه یونجه به دلیل ویژگی هایی که دارد از اهمیت بالایی در تبدیل دیمزارهای پرشیب و کم بازده برخوردار است از این گونه استفاده بیشتری برای اصلاح و احیاء مراتع به عمل می آید.

سابقه کشت یونجه ایران حدود شش هزار سال

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی پیرامون امتیازات یونجه به عنوان گونه ای مناسب برای تبدیل دیمزارهای کم بازده و پرشیب ابراز کرد: گیاه یونجه علوفه ای است که تقریبا تمامی ویژگی های یک گیاه مناسب برای پروژه بیولوژیک را دارد، بومی ایران است و سابقه کشت آن در ایران تقریبا برابر سابقه شناخت بشر به اصول و مبانی زراعت یعنی حدود شش هزار قبل برمی گردد.

یوسفی اضافه کرد: گیاه یونجه چند ساله است یعنی بذر آن را یکسال می پاشند و تا 10 سال بعد قابلیت برداشت را دارد و سالی دو بار از آن می توانند برداشت کنند، از گیاهان مغذی بوده و کیفیت علوفه آن بالا است، همچنین فاقد مواد زائد بوده و همه اندام های هوایی آن مورد استفاده دام قرار می گیرد.

وی همچنین با اشاره به اثرات تبدیل دیمزارهای کم بازده با استفاده از کشت یونجه دیم نیز گفت: دو برابر شدن درصد تاج پوشش گیاهی 50 تا 70 درصد، کاهش درصد خاک لخت به نصف، کاهش 50 درصدی فرسایش و رسوب سیل خیزی، کاهش 50 درصدی روان آب، ذخیره 300 مترمکعبی آب در هکتار، عملکرد یونجه در سال به طور متوسط 1000کیلوگرم در هکتار می باشد و دوام یونجه کشت شده دیم در شرایط بارندگی مناسب بیش از هفت سال است.

یونجه ناجی دام های ساکنین منطقه همستان

روستای کاروانسرا یکی از روستاهای نزدیک به شهر اراک است که ساکنین این روستا از طریق دامداری و کشاورزی زندگی خویش را می گذرانند.

یوسفی با اشاره به مشخصات اجرای طرح مرتعداری منطقه همستان روستای کاروانسرا اظهار داشت: طرح مرتعداری منطقه همستان با مشخصات  مساحت کل منطقه  1681 هکتار، مساحت منطقه طرح 993 هکتار، سال تهیه طرح 83 و سال اجرا 84، تعداد بهره بردار 28 دامدار ساکن انجدان و دوره اجرا 6 سال، یکی از پروژه های مورد توجه در مرتعداری تولید علوفه است که از گیاهان طبیعی در مراتع  بخشی از آن تهیه می شود.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی با بیان اینکه گونه یونجه بهترین گیاهی است که در این مناطق برای اصلاح و توسعه مراتع جواب داده است، عنوان کرد: یونجه از گیاهان مثمرثمر در مراتع بوده که تا حدودی کشت آن در مراتع از بین رفته است؛ اما اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی در حال بازگرداندن این گونه گیاهی به مراتع می باشد.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی با اشاره به نحوه ی چیدن این گونه گیاهی گفت: چین اول یونجه را با دست می چینند و چین دوم را دام چرا می کند.

کارشناس مسئول بیولوژیک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی نیز در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: هدف از یونجه کاری جلوگیری از تخریب مراتع است و بذر قره یونجه معروفترین نوع یونجه می باشد که در مراتع استان مرکزی نیز کشت می شود.

کاشت یونجه در استان مرکزی همراه با توجیه اقتصادی

نصرت ا... اکبری با اشاره به مزایای کشت یونجه افزود: کاشت یونجه به عنوان مقاوم ترین گیاه در مراتع استان مرکزی دارای توجیه اقتصادی نیز می باشد و باید گفت کاشت یونجه نسبت به کاشت گندم هزینه کاشت کمتر و قابلیت برداشت بیشتری را دارد.

وی با بیان اینکه در گندم کاری پنج نوبت نیاز به شخم داریم ولی در یونجه کاری یکبار شخم می شود، اظهار داشت: تاکنون حدود 25 هزار و 400 هکتار یونجه کاری در سطح استان مرکزی توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان انجام شده است.

اکبری زمان کاشت یونجه را  از 15 اسفند ماه تا 15 فروردین ماه اعلام و ابراز کرد: برای کاشت دیم به12 تا 20 کیلوگرم بذر یونجه نیاز است و چون دیمی است باید به صورت تنک تر کاشته شوند و این در حالی است که در کشت آبی تا 50کیلوگرم هم بذر کاشت می شود.

کارشناس مسئول بیولوژیک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی بیان کرد: در هر مترمربع باید یک بوته یونجه کشت شود و باید بالای 250 میلیمتر بارندگی در آن منطقه برای رشد یونجه وجود داشته باشد.

وی شهرستان های اراک، شازند، ساوه، تفرش، آشتیان و کمیجان را دارای بیشترین کشت یونجه در استان عنوان کرد.

بوته های سبز یونجه چشم نوازترین منظره ای است که دور از تمام آلودگی های زیست محیطی برای لحظاتی حواس انسان را از هیاهوی زندگی ماشینی دور می کند؛ جایی که در آرزوی هوای پاک هستیم مراتع یونجه کاری شده ضمن زیبایی خاصشان می توانند به عنوان مهمترین تامین کننده منبع علوفه دام در این منطقه نیز کمک حال روستائیان بی آلایشی باشند که برای گذران زندگیشان همچنان از طبیعت به درستی بهره می گیرند و طبیعت را به عنوان بخشی از زندگیشان قبول دارند.

........
گزارش: طاهره قهیه ای